علم دینی
آنچه در این پرونده میخوانید دیدگاه صاحب نظران فرهنگستان علوم اسلامی قم در رابطه ی دین و علم می باشد.
 
 
 
کد مطلب: 207
دومين كنگره علوم اجتماعي جهان عرب ـ تركيه 2011
«نقش كارگزاران غير دولتي و تغييرات اجتماعي ـ اقتصادي و سياسي در خاورميانه»
تاریخ انتشار : دوشنبه ۶ شهريور ۱۳۹۱ ساعت ۰۸:۳۴
 
اولين كنگره علوم اجتماعي جهان عرب ـ تركيه (2010) به متغيرهاي فرهنگي و مطالعات خاورميانه به عنوان زمينه اي گسترده براي گفتگوهاي آكادميكي بين دانشمندان جهان عرب و تركيه پرداخت. از اين رو كنگره، جنبه هاي مختلف روابط بين تحقيقات فرهنگي و آكادميكي در شاخه هاي مختلف علوم اجتماعي را مورد بحث و گفتگو قرار داد. هدف اين كنگره در سال 2011 كه بر مبناي ايده ي مطالعه جنبه هاي فرهنگي، تمدني و اجتماعي و تأثيرات آن در خاورميانه است، بررسي كارگزاران غير دولتي و ايفاي نقش آنها در تغييرات گوناگوني است كه در اين منطق حساس در حال رخ دادن است.
دومين كنگره علوم اجتماعي جهان عرب ـ تركيه 2011
 
خاورميانه شاهد تغييرات اجتماعي، اقتصادي و سياسي مي باشد كه در آن بر هم كُنش هاي محلي، منطقه اي و بين المللي تنش هاي مختلفي را ايجاد خواهد كرد كه باعث ايجاد بازتاب ها و چالش هاي فعلي خواهد شد. حكومت هاي ملي كنوني، تنها شخص فعال و كنترل كننده اين تغييرات و تنها شخص تأثيرگذار در اين بين نمي باشد. كارگزاران غير دولتي نقش فزاينده قابل توجهي در هدايت، پيش گيري يا تقويت تغييرات اجتماعي ـ اقتصادي و فرهنگي ايفا مي كنند.

كنگره ۲۰۱۱ تغييرات جاري خاورميانه را در سطوح مختلفي مورد توجه خود قرار داده است.
سطوح اجتماعي: اين تغييرات باعث ايجاد بحران طبقات متوسط، فقر و محروميت، افزايش شكاف هاي اجتماعي، بيسوادي و مشكلات آموزشي، تغيير نسل ها، بي كاري، مهاجرت هاي شهري و انحرافات فرهنگي، زباني و بحران هويت، تضاد روشنفكري، وفاداري بيش از حد به اعضاي جوامع كوچك و تأثير غيرقابل كنترل فضاي مجازي پديدار مي شود.

سطوح اقتصادي: مسائل مهمي در اين سطوح به وجود مي آيند مانند سرمايه گذاري مشكل آفرين در اقتصاد و سيستم هاي مديريت و نيز تغيير در نظام اقتصادي بين الملل و تأثيرات آن بر جوامع و اقتصاد در سطوح كلان و خرد تغييرهايي ايجاد مي شود، به علاوه مفاهيم جديدي مانند حكومت و مسئوليت هاي اجتماعي بخش هاي خصوصي ظهور خواهد كرد و موضوع ديگري كه در اينجا نيز پديدار خواهد شد ظهور ابتكار عمل هاي اقتصادي و اجتماعي مي باشد كه كارگزاران غير دولتي به منظور دست يابي به آينده اي بهتر براي جوامع خاورميانه انجام مي دهند.

سطوح سياسي: كارگزاران غير دولتي وظيفه بسيار مهمي را در محافل سياسي اجتماعي بر عهده دارند. اين وظايف شامل بيان افكار عمومي، دسته بندي منافع اجتماعي، محدود كردن اقدامات دولتي در زمينه هاي مختلفي همچون حقوق بشر، حقوق اجتماعي و اقتصادي مردم و مشاركت در فعاليت ها مي باشد. به دليل وجود نهادها و جنبش هاي فعال، مردم توانستند در ايجاد تغييرات سياسي اقدامات بسيار مهمي انجام بدهند كه اين امر باعث ايجاد انقلاب بزرگي در تونس و مصر شد. در واقع اقدامات سياسي كارگزاران غير دولتي در سطوح و جنبه هاي مختلف تأثير گذار بود. هر چند اين تأثيرات درجات مختلفي داشت، اما هنوز مهم، آشكار و جاري مي باشد.

اين كنگره به روابط دو جانبه بين اين بر هم كنش هاي اقتصادي، اجتماعي و تغييرات سياسي و كارگزاران غير دولتي خواهد پرداخت. هدف كنگره امسال مطالعه چگونگي تأثيرگذاري كارگزاران غيردولتي و چگونگي تأثيرگذاري اين تغييرات بر آنها خواهد بود، و به چه ميزاني خود را با اين تغييرات سريع وفق و به آن پاسخ خواهند داد.

كارگزاران غير دولتي شامل: ارگان هاي غير دولتي، نهادهاي حقوقي اجتماعي، اتحاديه هاي صنفي، موقوفات، نهادهاي خيريه و عمراني، مؤسسات آموزشي (مدارس، دانشگاه ها، مراكز تحقيقاتي و اتاق هاي فكر)، نهادهاي حقوق بشر، احزاب سياسي، فعاليت هاي فوق برنامه دانش آموزي مؤسسات استعداديابي، پخش هاي خصوصي، اتحاديه هاي تجاري و رسانه مي باشند.

مطالعه اين مفادها مي تواند به صورت نهادهاي تصميم گيرنده يا نهادهاي تأثيرگذار بر تغييرات اجتماعي ـ اقتصادي و سياسي باشد و مي توان اين نهادها را به عنوان هدف اين تغييرات مورد بررسي قرار داد.

رابطه منطقي بين كارگزاران غير دولتي و تغييراتي كه در خاورميانه در حال رخ دادن است وجود دارد. بنابراين، به منظور آشنا شدن با رخدادهايي كه خاص اين منطقه است، ضرورت دارد اين سه موضوع بسيار مهم را بررسي كنيم:

۱. دورنماي تاريخي كارگزاران غير دولتي؛ ظهور، گسترش كار، انحلال... آنها.
۲. تأثيرات دو جانبه كارگزاران غير دولتي و تغييرات در حال وقوع.
۳. ميزان مقاومت آنها در برابر بافت اجتماعي، اقتصادي، و فرهنگي جامعه.

مورد توجه قرار دادن اين سه مسئله باعث مي شود كه اين كنگره به دام اشتباهات متداول تاريخي و معاصر گرفتار نشود، زيرا باعث به هدر رفتن انرژي و كوشش ها پس از به هدر رفتن انديشه ها و زمان مي باشد.

عوامل خارجي نيز نقشي را ايفا مي كنند كه بايد مورد مشاهده و بررسي قرار داد. در واقع بر هم كنش هايي كه بين كارگزاران غير دولتي و تغييرات اجتماعي ـ اقتصادي و سياسي ايجاد مي شود محدود به امور داخلي كشورها نمي شود. به دليل ماهيت جهاني و به هم پيوسته بودن جهان كنوني، اين تأثيرات دو جانبه از مرزهاي منطقه اي و جهاني عبور خواهد كرد. چنين عملي باعث ايجاد شبكه اي از ارتباطات مي شود كه وسعت آن از مرزهاي خاورميانه عبور خواهد كرد. بنابراين، تأثير عوامل خارجي بر نقش، عملكرد و گسترش كارگزاران غير دولتي نكته مهمي است كه در مقالات ارائه شده به اين كنگره مورد بررسي قرار خواهد گرفت.

اين كنگره به دنبال معرفي ديدگاه متدولوژيكي جديدي مي باشد، به دليل در تنگنا بون متغيرها، گوناگوني روش تغييرات اجتماعي ـ اقتصادي و سياسي و پيچيدگي نقش كارگزاران غير دولتي، نياز مبرمي به بازبيني درستي روش تحقيق، رويكردها و ابزار مطالعه كارگزاران معاصر مي باشد. منشأ اين بازبيني ارتباط بين تئوري و عمل، تحقيق و حقيقت مي باشد. زيرا هدف اين بازبيني ارائه درك بهتري از واقعيت ها و استفاده بهينه از ظرفيت هاي موجود در سطوح اجتماعي، اقتصادي و سياسي است.

از اين رو كنگره به دنبال دست يابي به اين موارد در دو سطح مي باشد:
۱. سطح نظري كه بر تئوري ها و روش شناسي [متدولوژي] تمركز دارد.
۲. سطح كاربردي كه بر زمينه تجربيات (آزمون پذيري) كارگزاران غير دولتي مي باشد.

مقالات تحقيقاتي دومين كنگره علوم اجتماعي جهان عرب ـ تركيه دو محور اساسي دارد:
۱. درك كارگزاران غير دولتي در خاورميانه از نظر: تحول، ماهيت، رده بندي ملي يا محلي، اهداف، ابزار، شبكه ارتباطي، ظرفيت ها، نقاط ضعف و قوت، ارتباط با دولت، تعامل با جامعه، چگونگي اتحاد و شيوه هاي بسيج منابع، چالش هايي كه در مقابل استفاده از فرصت هايي كه پيش مي آيد، بيان استراتژي ها و شاخصه هاي موفقيت و شكست آنها.
۲. نقش كارگزاران غير دولتي در حوزه:
ـ سياست گذاري عمومي و اجراي آن؛
ـ پايه ريزي براي حكومت؛
ـ پيشرفت اقتصادي؛
ـ دفاع از دموكراسي و حقوق بشر؛
ـ تغييرات شهري؛
ـ آموزش، آگاهي و كارآموزي؛
ـ هنر، ادبيات و زبان؛
ـ رسانه ها و فضاي مجازي؛
ـ روابط اقتصادي و سياسي در خاورميانه؛
ـ تغييرات سياسي (چه تند و چه كُند)؛

 تحليل:
ظهور انقلاب اسلامي برخلاف اراده قدرت هاي مستکبر شرق و غرب شرايط جديدي را در موازنات قدرت جهاني پديد آورد تا آنجا که موجبات فروپاشي بلوک شرق را فراهم کرد و تبديل به اميدي در دل مستضعفان جهاني شد. اين انقلاب مبارک، خاري در گلوي استکبار جهاني شد؛ از اين رو از همان ابتدا استكبار جهاني با توطئه ها و کارشکني هاي مختلف بر عليه اين خيزش الهي مانع تراشي کردند.

جنگ، درگيري هاي داخلي، کارشکني مسئولان بلند مرتبه، تحريم، ايجاد بحران اقتصادي، ترور متفکران و مهره هاي اصلي انقلاب، نفوذ در بدنه سياسي جامعه و ترويج اسلام آمريکايي، شبيخون فرهنگي، فتنه عظيم هشتاد وهشت، کمک به جرياني انحرافي در مرکز نظام و تلاش گسترده براي ايجاد تفرقه و شکاف در متن مردم و بين مردم و نظام، همگي بخشي از تلاش هاي عظيمي است که استکبار جهاني آن ها را سازمان داد تا موجب انحلال انقلاب اسلامي شود؛ تلاش هايي که هر کدام به تنهايي براي انحلال انقلابي کافي بودند.حال آن که انقلاب خميني صاحبي دارد که خود خميني نيز متعلق به اوست و حافظ اين انقلاب است. داستان حفظ انقلاب در اين بحران ها چيزي جز قدرت حضرت حق را متبادر نمي کند و يادآور عهدي الهي است که «انا نحن نزلنا الذکر و انا له لحافظون».

اين روند موجب شد تا انقلاب اسلامي خميني بيش از پيش در چشم و ذهن مستضعفان الگو شود، الگويي که از امتحانات بسيار سختي سرفراز بيرون آمده است و با اقتدار همگان را به پيروي از مدل اسلام ناب فرا مي خواند و در اين دنياي انسان پرست سخن از توحيد و رهايي از اله هاي گوناگون مي زند.

از اين رو بر استکبار جهاني واجب بود که به هر طريقي از الگو شدن انقلاب اسلامي جلوگيري کند، لذا ترکيه اسلامي ظهور کرد و به سرعت توانست بر مشکلات خود غلبه كند؛ توانست نظاميان کودتا گرا را که سال ها بود بر جريان قدرت در ترکيه احاطه داشتند، تار و مار کند و نتايج راضي کننده اي در زمينه هاي اقتصادي، عمراني، روابط بين المللي، پيشرفت هاي علمي و تکنولوژيک و ساير زمينه ها کسب کند تا آنجا که بنا به گزارش انجمن سلطنتي انگليس، بعد از ايران دومين کشور در سرعت رشد علمي است. اينها همه در شرايطي است که مدل روي کار آمده در ترکيه مدلي است که با اسلام فردي مبارزه مستقيمي ندارد و تنها مي خواهد که اسلام درعرصه اجتماعي جامعه حضور نداشته باشد. اين اسلام جديد در ترکيه يا همان "اسلام آمريکايي مدرن" زماني اهميت مضاعف ميابد که چند کشور در شرف تحولات سياسي عظيمند و به دنبال مدلي براي اداره جامعه ي خويشند، از اين رو اخيرا و در حواشي رخدادهاي بيداري اسلامي، تحرکات ترکيه افزايش يافته است و اردوغان به طور مستقيم سخن از مدل اداره جامعه مي زند و مبلغ مدل اسلام ليبراليستي شده است.

در چنين شرايطي تحرکات بين المللي و ديپلماسي عمومي جمهوري اسلامي در جريان بيداري اسلامي در کشور هاي منطقه بايد به گونه اي باشد که فتنه بين المللي ترکيه جديد را خنثي کند و تمسک به مدل اسلامي اداره جامعه را به الگويي عمومي تبديل کند.

برگزاري اين همايش نيز در همين پازل قرار دارد و به طور دقيق اهداف ترکيه آمريکايي را از اين حرکت مي توان اينگونه بيان کرد:
الف) ترويج علوم انساني غربي در جهان عرب به عنوان مبنايي ترين ابزار تهاجم فرهنگي
ب)به اثبات رساندن مدل ترکيه از لحاظ علمي به منظور جايگزيني آن به جاي مدل کنوني و غير علمي نشان دادن ساير مدل ها نظير مدل ايران اسلامي.
ج) تلاش براي ساماندهي متفکران روشنفکر ليبرال در کشورهاي عربي به منظور تأثيرگذاري بر تحولات سياسي و فرهنگي اين کشورها شبيه به کاري که توسط اصلاح طلبان در ايران رخ داد. مؤيد اين مطلب تكيه اين همايش بر كارگزاران غير دولتي، و سعي در ساماندهي آنهاست.
د) ژست علمي گرفتن و به ظاهر علمي و منطقي صحبت كردن، بهترين راهي است كه مي توان از طريق آن بر تحولات منطق تأثير گذاشت و اين مطلبي است كه «مبلغ اسلام آمريكايي مدرن» به خوبي از آن استفاده كرده است.
Share/Save/Bookmark