به گزارش
پایگاه اطلاع رسانی فرهنگستان علوم اسلامی قم، اولین دوره از سلسله جلسات آموزش تخصصی مقطع مقدمات، ویژه دانش پژوهان جدید الورود گروه فلسفه و روش شناسی اسلامی علوم با عنوان «فلسفه علم از منظر کوهن و فایرابند» توسط آقای حامد یزدانی، دانش پژوه گروه فلسفه و روش شناسی اسلامی علوم برگزار گردید.
لازم به ذکر است که دوره مقدماتی شامل دو دوره عمومی و اختصاصی می باشد.
هدف اصلی از سرفصل های اختصاصی، آشنایی بیشتر دانش پژوهان با سرفصل ها و مسأله ها و بعضا نتایج علمی گروه مربوطه است.
در این دوره تلاش می شود، تا به نحو عمیق تر، دانش پژوهان را با پرسش های محوری و اساسی که موجب شده فرهنگستان علوم اسلامی، پاسخ های متفاوت و خلاف مشهور بدهد، بررسی شود.
متن حاضر، گزارشی محتوایی از جلسه فوق الذکر می باشد.در این جلسه، از پارادایمهای کوهن تحت عناوین "ضرورت ورود به نظریه ساختارهای انقلاب علمی، مراحل تحول علم، قیاس ناپذیری، و پیامدهای نظریه کوهن" مباحثی مطرح شد.
***
کوهن بر شواهد تاریخی معتقد است که حرکت علم فرایندی تراکمی نیست بلکه انقلاب است. او این انقلاب را تحت چهار محله علم عادی، اعوجاج، بحران و انقلاب می آورد. در ضمن او فرایند پذیرش یک نظریه را تابع قواعد و اصول روش شناختی نمی داند بلکه عوامل مختلفی را که بی ضابطه می نامد در آن دخیل می داند. سلیقه، قدرت حل مساله، زیبایی، قواعد، استدلال، تربیت شخصی و اجتماعی، فضای حاکم بر جامعه علمی و ... از جمله این عوامل بی ضابطه اند. دلیل تاکید او بر بی ضابطه گی، قیاس ناپذیری پارادایمهای علمی و موجود نبود یک پارادایم بی طرف برای ارزیابی عنوان می کند. نکته مهم دیگری که به آن اشاره شد نفی غایت مندی علم است. او هچون داروین، قائل است که مسیر علم همچون مسیر طبیعت رو به سوی خاصی دارد. بلکه هر بار بنا به اقتضائات و شرایط یک نظریه به عنوان پارادایم حاکم غالب می شود و بقا می یابد.
در آخر نیز تحت عنوان "معرفت نظم گریزانه فایرابند" نیز از مفهوم ضد روش،قیاس ناپذیری، مفهوم ازادی و سنت مباحثی ارائه گردید. بیان شد که فایرابند با تاکید بر آزادی انسان، روش را محدود کننده خلاقیت آزاد انسان می داند و او را از نظرورزی دور می کند. البته او توجه دارد که عوامل اجتماعی در این نظرورزی دخیل اند. او هر سازواره علمی را برساخته ای از یک سنت خاص اجتماعی و مردمی می داند که با سازواره علمی دیگر قیاس ناپذیر است.(همچون قیاس ناپذیری کوهن و از آن شدیدتر)